Een gat in de taal

Een begrip dat iedereen kent, maar waar geen woord of standaarduitdrukking voor bestaat: dit zogenaamde ‘gat in de taal’ stelt vertalers wel eens voor problemen. Het bekendste voorbeeld is het ontbreken van een Nederlands woord voor broer én zus. In het Engels kent men het woord sibling, in het Duits is dat Geschwister.

De verduiveld interessante taalbijlage van De Standaard stipte nog enkele andere taalleemtes aan: “Zo hebben ze geen woord voor het ongeduldige nog-eens-duwen op de knop, bijvoorbeeld van een lift die maar wegblijft. Ook geen voor het omgekeerde van tutoyeren, voor u-en-uwzeggen dus, hebben we geen woord. Een heleboel onderdelen en plaatsen op ons lichaam hebben een naam, maar niet de binnenkant van onze elleboog. We hadden in het Nederlands geen woord dat het omgekeerde van ‘heimwee’ uitdrukt: het verlangen om weer op reis te gaan, tot de luisteraars van radio Klara het woord ‘wegwee’ suggereerden.” (Bijlage De Standaard, ‘Geheimen van het Nederlands’, 29.10.2010)

Zo’n taalleemte is natuurlijk het einde van de wereld niet, en bovendien kunnen creatievelingen - zoals het hierboven aangehaalde ‘wegwee’ bewijst - grappige oplossingen bedenken. Zo weet Wikipedia dat het balkje tussen de boodschappen op de lopende band van een kassa tot vóór 1997 geen naam had. Tot iemand op de proppen kwam met het neologisme ‘beurtbalkje’. Enkele jaren later werd het woord zelfs opgenomen in Van Dale.

  • "Neem het leven niet te serieus, je komt er toch niet levend uit."
    (Bugs Bunny)
  • Supertekst! Tof en vlot geschreven, net zoals ik het wou.
    Sarah Cornelis, kunstenares